ARAŞTIRMA TARİHİ

Antik kent hakkındaki ilk bilgiler kısıtlı da olsa antik kaynaklar tarafından verilmektedir (Hdt., IV, 90; V, 1, 2; VI, 33; VII, 25; Ksen., Anabasis, VII, 2, 8; VII, 2, 10; Dio. XI, 76. 2-3 gibi).

Perinthos’a ilişkin yapılan ilk kayıtlar Anconlı Cyriacus’un kayıtlarında yer almaktadır. İlk bilimsel çalışmalar arasında sayılabilecek araştırma ise 1898 yılında Seure tarafından Perinthos Tiyatrosu ve burada bulduğunu belirttiği yazıtlar üzerine yapılan bir çalışmadır (Seure 1898). Daha sonra 1900’lerde kenti ziyaret eden Kalinka da birtakım yazıtlar yayınlamıştır.

Ayrıca Feridun Dirimtekin tarafından 1966 yıllında gerçekleştirilen çalışma kapsamında da antik kentin Bizans Devri yapı kalıntıları saptamıştır (Dirimtekin 1967).

Trakya epigrafi araştırmaları kapsamında İstanbul Üniversitesi’nden Prof. Dr. Zafer Taşlıklıoğlu tarafından başlatılan ‘Trakya'da Epigrafi Araştırmaları’(Taşlıklıoğlu 1971), sonrasında ‘Trakya’da Epigrafi ve Tarihi Coğrafya Araştırmaları’ adıyla Prof. Dr. Mustafa Hamdi Sayar tarafından yürütülmüştür. Taşlıklıoğlu tarafından epigrafik çalışmaların yanı sıra çeşitli arkeolojik buluntu da belgelenmiş, örneğin Akropol’ün Marmara Denizi’ne bakan yamacında kayaya oyulmuş mezarlar saptanmıştır. Prof. Sayar doktora tezi kapsamında kenti, özellikle de yazıtlarını ele aldığı çalışmasını, Perinthos-Herakleia (Marmara Ereğlisi) und Umgebung. Geschichte, Testimonien, griechische und lateinische Inschriften adıyla bir monografi şeklinde yayınlamıştır. Söz konusu yayın kent hakkında şimdiye kadar yapılan en kapsamlı bilimsel yayındır (Sayar 1998).

Kentte yapı araştırması ve sondaj kazılarını kapsayan ilk önemli bilimsel çalışmalardan biri de İstanbul Arkeoloji müzeleri adına Nezih Fıratlı tarafından gerçekleştirilmiştir. Kamaradere mevkii’nde, bugün İstanbul Arkeoloji Müzelerinde sergilenen oldukça anıtsa bir Roma Devri mezar anıtının parçaları ortaya çıkartılmıştır. Antik kentte Eski Eserler ve Müzeler Müdürlüğü adına 1980/81, 1986 yıllarında Dr. Nuşin Asgari tarafından diğer bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma kapsamında bir takım topografik ölçümler yapılmış, stadionda sondajlar yapılmış ve taşınır eski eserlerin yerleri saptanmıştır. 1987 yılında ise Tekirdağ Müzesi Müdürü M.A. Işın ve N. Asgari Perinthos Stadion’unda bir kurtarma kazısı gerçekleştirilmiştir (Asgari 1981, 1983, 1987).

Tekirdağ Arkeoloji Müzesi kurtarma kazıları antik kentin Bazilika gibi anıtsal yapıları (Öztürk 2009; Yeşil-Erdek 2014) ve tümülüsler ile nekropol alanları (Öztürk 1999, 2000, 2001) hakkında önemli bilgilere ulaşılmasını sağlamıştır ve kent kalıntılarının çoğu tescillenmiştir (Bkz. Tekirdağ Kültür Envanteri Kitabı 2014, 204-231). Trakya tümülüsleri konusunda yapılan bir doktora tezi kapsamında da Perinthos ve çevresindeki bazı tümülüsler incelenmiştir (Yıldırım 2008, 194). 

Tekirdağ Müzesi tarafından kazılan ve antik kentin büyük nekropol alanlarını oluşturan Kamaradere ve Kiremitlik mezarları ise buluntuları ile beraber değerlendirilerek 2017 yılında Marmara Ereğlisi’nde İstanbul Üniversitesi ve Marmaraereğlisi Belediyesi tarafından düzenlenen ‘2. Uluslararası Roma Dönemi ve Geç Antik Devir Trakya Çalıştayı’nda Prof. Dr. Z. Koçel Erdem tarafından sunulmuştur ve yayına hazırlanmaktadır (Koçel Erdem, ‘Perinthos/Herakleia Nekropolleri ve Kaya Mezarları’). Söz konusu buluntular arasında pişmiş toprak kandiller Prof. Dr. S. Çokay Kepçe tarafından yayınlanmıştır (Çokay Kepçe 2011).

Ayrıca modern yerleşme içerisinde kurtarma kazısı ile ortaya çıkartılan çeşitli bir takım yeni nekropol alanları da bulunmaktadır. Bunlar arasında bazı lahit buluntuları da bir Yüksek Lisans tezi kapsamında çalışılmıştır (Yenentürk 2011). 

Yerleşme kıyılarında kısa süreli su altı çalışmaları da yapılmıştır (Işın 1997). Harmankaya Feneri ve çevresinde yapılan bu çalışmalar sırasında mendirek kalıntıları ve üç adet batık saptamıştır. Bu alanlar ‘Marmara Ereğlisi Sualtı Sit Alanı’ adıyla tescillenmiştir (Tekirdağ Kültür Envanteri Kitabı 2014: 209). Batıklarda bulunan çeşitli amphoralar Hellenistik Devir’den Geç Antik Devir’e dek tarihleme vermektedir. Batıklardan bir tanesi de 15. yüzyıla tarihlenmiştir ve bu batığın İtalya Fayanze kentinde üretilen fayansların taşındığı bir batık olduğu saptanmıştır.

Sistematik kazı çalışmaları ise Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden Prof. Dr. Zeynep Koçel Erdem başkanlığında 2021 yılından itibaren sürdürülmektedir. 

KAYNAKÇA

Diodoros, Bibliotheca Historica

Herodotos, Historia

Ksenophon, Anabasis

Archibald, Z.H. 1998: The Odrysian Kingdom of Thrace. Orpheus Unmasked, Oxford.

Asgari, N. 1981: ‘Marmara Ereğlisi (Tekirdağ) 1980 Çalışmaları’, KST III: 115-116.

Asgari, N. 1983: ‘Perinthos Marmara Ereğlisi Çalışması 1981’, KST IV: 337-344.

Asgari, N. 1987: ‘Perinthos 1986 Çalışmaları’, AST V/1: 135-146.

Avram, A. 2004: ‘The Propontic Coast of Asia Minor’, An Inventory of Archaic and Greek Poleis: An Investigation Conducted by Copenhagen Polis Centre for the Danish National Research Foundation, Ed.Hansen, M. H.-Nielsen T. H., Oxford: 974-999.

Çokay-Kepçe, S. 2011: ‘Tekirdağ Arkeoloji Müzesi’nden Bir Grup Pişmiş Toprak Kandil’, Anadolu Araştırmaları XVIII/1: 125-176.

Danov C. 1974: Altthrakien, Berlin.

Dirimtekin, F. 1967: Ereğli (Perinthus, Heracleia, Mygdonia) ve batısındaki liman kalıntısı = Ereğli (Perinthus, Heraclee, Mygdonia) et le port qui se trouvait a l'ouest de la ville; Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.

Erel, T.L.- Zabcı, C.- Akyüz H.S.- Çağatay, N.: 2008: ‘Antik Perinthos Kentinin 15. Yüzyıla Kadar Gerçekleşen Tarihsel Depremleri’, Türkiye Jeoloji Bülteni C. 51, Sayı 2: 77-89.

Hansen, M.H.- Nielsen T.H. 2004: An Inventory of Archaic and Greek Poleis: An Investigation Conducted by Copenhagen Polis Centre for the Danish National Research Foundation, Oxford, 2004.

Isaac, B.H. 1986: The Greek Settlements in Thrace until the Macedonian Conquest. Studies of the Dutch Archaeological and Historical Society, 10, Leiden.

Işın, M.A. 1997: ‘1995 Yılı Marmara Ereğlisi (Perinthos) Sualtı Araştırmaları’, VII. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, Ankara: 99-104.

Külzer, A. 2008: Ostthrakien(Europe), Tabula Imperii Byzantini 12, Wien: 398-408.

Öztürk, N.Ö. 1999: ‘Marmara Ereğlisi Kaya Mezarları Kurtarma Kazısı’, 9. Müze Kurtarma Kazıları Sempozyumu, Ankara: 239-246.

Öztürk, N.Ö. 2000: ‘Perinthos Kaya Mezarları Kurtarma Kazısı’, 10. Müze Kurtarma Kazıları Sempozyumu, Ankara: 79-86. 

Öztürk, N.Ö. 2001: ‘Marmara Ereğlisi Batı Nekropolü Kurtarma Kazısı’, 11. Müze Kurtarma Kazıları Sempozyumu, Ankara: 83-92.

Öztürk, N.Ö. 2009: ‘Perinthos Bazilikası 2007 Perinthos Bazilikası 2007 Yılı Kazısı’, 17. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, Ankara: 29-41.

Raycheva, M. 2015: ‘The Imperial Cult in Perinthos’, Archaeologica Bulgarica XIX: 23-34.

Sayar, M H. 1998: Perinthos-Herakleia (Marmara Ereğlisi) undUmgebung. Geschichte, Testimonien, griechische und lateinische Inschriften, Wien.

Sayar, M.H. 2010: ‘ViaEgnatia on Eastern Thrace’, ViaEgnatia Revisited. Commonpast, common future with the lectures of the conference of February, Bitola 2009, Driebergen: 43-44.

Seure, G. 1898: Le theatre de PerintheHeraclee, BCH: 593-598.

Şahin, I. 2006: “Roma Yolu “ViaEgnatia”, Keşan Sempozyumu, 15-16 Mayıs 2003, Ed. S. Turan, İstanbul: 70-74.

Taşlıklıoğlu, Z. 1971: Trakya’da Epigrafi Araştırmaları I -II, İstanbul.

TAY (Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri) 6, Demir Çağ, İstanbul, 2008.

Tekirdağ Kültür Envanteri Kitabı, T.C. Tekirdağ Valiliği İl Kültür ve TurizmMüdürlüğü,  Tekirdağ, 2014.

Yenentürk, S. 2011: Grabfundeaus Perinthos-Herakleia, Heidelberg, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).

Yeşil-Erdek, Ş. 2014: ‘Perinthos-Herakleia Bazilikası Taban Döşemelerinin Konservasyonu Conservation of Floor Pavements of the Basilica in Perinthos-Herakleia’, JMR 7: 61-75.

Yıldırım, Ş. 2008: Doğu Trakya’da Mezar Tepelerinin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi, Ankara (Yayımlanmamış Doktora Tezi).

Westphalen S.- Asgari, N.- Işın M.A.- Öztürk Ö.- Böhlendorf-Arslan, B.- Demirel F.A.-Raschie J.J. 2016: Basilika am Kalekapi in Herakleia Perinthos: Berichtüber die Ausgrabungen von 1992-2010 in Marmara Ereğlisi, Tübingen.